Overpeinzingen van een imker
Regelmatig lees ik over varroamijten en andere problemen waar de honingbij mee te maken heeft zoals virussen waardoor bijensterfte kan optreden. Op veel plaatsen zijn imkers bezig een varroaresistente bij te telen of ondernemen pogingen daartoe. Diverse onderzoeksinstituten houden zich, al dan niet betaald door Monsanto, Syngenta, BasF, Bayer, Dow chemical, DuPont, Cargill, bezig met onderzoek naar allerlei effecten en mogelijke oplossingen. Is dit alles nuttig?
De honingbij bestaat ongeveer 100 miljoen jaar en heeft zich in die periode kunnen handhaven zonder ingrijpen van de mens. De mens is veel jonger, ca. 1,5 miljoen jaar en pas de laatste 200 jaar houden we ons intensief met de honingbij bezig. Daarvoor werden bijen in allerhande onderkomens gehouden en liet men de bijen hun gang gaan.
In mijn jeugd had ik een schooltuin in de gemeente Den Haag. We kregen dan één keer per maand een krantje met allerlei wetenswaardigheden over de natuur. Op een keer, ik zal dat nooit vergeten, was er een krantje vol met voorbeelden hoe de mens door ingrijpen in bestaande systemen die systemen om zeep hielp. Daaronder stond in vette letters: “Als de mens ingrijpt gaat het meestal mis”.
Zou dit ook spelen bij onze honingbij? Om grotere honingoogsten te krijgen heeft men 100 jaar geleden besloten met grotere cellen te gaan werken. Grotere bij dus grotere honingmaag. De raatafstanden gingen naar 38 mm. Tientallen jaren ging dat goed tot de varroamijt opdook. Eerst konden er duizenden mijten in een volk aanwezig zijn zonder dat er iets gebeurde. In het najaar strips erin en we konden weer vooruit. Het bleek dat de mijten resistent werden voor de strips dus gingen we bestrijden met mierenzuur, oxaalzuur en fabrieksmatig vervaardigde bestrijdingsmiddelen. Wat we ook vernietigden was de microflora en -fauna in de volken. De microfauna in een bijenvolk bestaat uit meer dan 40 soorten insecten met allemaal een eigen taak. Niemand weet welke taak welk insect in een volk heeft. De bijenluis, die zeker zijn functie had, verdween ook. Daarnaast zijn er micro-organismen die schimmels in bedwang houden. We zijn op oorlogspad en vernietigen alles wat er in een bijenvolk leeft in de hoop ooit nog eens de varroamijt te vernietigen. Ondertussen is het immuunsysteem van de bij door ons ondermijnd waardoor zij vatbaar is geworden voor virussen en andere ziekten.
Misschien wordt het tijd dat we ons bezinnen en lering trekken uit het werk van Ed & Dee Lusby uit Arizona die teruggegaan zijn naar een celgrootte van maximaal 4,9 mm en een raatafstand van 32 mm. Daarnaast zijn er nog meer ontdekkingen waardoor zij en vele andere imkers nooit meer aan mijtenbestrijding hoeven te doen.
Een website in het Nederlands over hun methode vindt u hier.